Vật liệu xây dựng là bất kỳ vật liệu được sử dụng cho mục đích xây dựng. Nhiều chất hiện diện trong tự nhiên, chẳng hạn như đất sét, đá, cát, và gỗ, thậm chí cành cây và lá, đã được sử dụng để xây dựng các tòa nhà. Ngoài các vật liệu tự nhiên, nhiều sản phẩm nhân tạo được sử dụng, một số tổng hợp ít hoặc nhiều. Sản xuất các vật liệu xây dựng là một ngành công nghiệp được thiết lập ở nhiều nước và việc sử dụng các vật liệu này thường được tách ra thành các ngành nghề chuyên môn cụ thể, chẳng hạn như nghề mộc, cách nhiệt, hệ thống ống nước, và công việc lợp mái. Chúng cung cấp thành phần của nơi sinh hoạt và các cấu trúc bao gồm cả nhà.
Chất lượng của các loại vật liệu là tiền đề tạo nên chất lượng của một công trình xây dựng. Bởi vậy việc sử dụng các loại vật liệu đạt tiêu chuẩn là yêu cầu bắt buộc trong xây dựng. Cũng Theo quy định chuẩn của Bộ Xây Dựng thì tất cả các loại vật liệu trước khi đưa vào thi công đều phải kiểm tra chất lượng và sự phù hợp với thiết kế được duyệt cũng như được chủ đầu tư và đơn vị tư vấn giám sát thi công công trình đồng ý.
Tuy nhiên trong quá trình sử dụng thì cần có tiêu chuẩn đáng giá chúng chính vì vậy mà bài viết sau đây nếu rõ vấn đề này.
Thí nghiệm vật liệu xây dựng là gì?
Thí nghiệm vật liệu xây dựng chính là hoạt động kiểm định chất lượng vật liệu xây dựng áp dụng với các công trình xây dựng dân dụng, công nghiệp, giao thông, các công trình hạ tầng kỹ thuật….
Kết quả thí nghiệm là căn cứ để chủ đầu tư đánh giá thẩm định chất lượng của các nguyên vật liệu đang sử dụng có đạt yêu cầu, chất lượng đảm bảo các tiêu chuẩn không.
Thí nghiệm vật liệu xây dựng là yêu cầu quan trọng và tiên quyết để tạo nên chất lượng của các công trình xây dựng.
Trước khi đưa vật liệu vào sử dụng: việc thí nghiệm kiểm tra đánh giá chất lượng vật liệu sẽ đảm bảo cho sự điều chỉnh kịp thời của chủ đầu tư, nhằm đạt hiệu quả cao nhất tránh ảnh hưởng đến tuổi thọ và công năng của công trình.
Không chỉ vậy, các công trình đang được sử dụng cũng nên thực hiện công tác thí nghiệm để đánh giá kiểm tra chất lượng hiện trạng công trình.
Mục đích và vai trò của hoạt động thí nghiệm kiểm định vật liệu xây dựng
a. Nhằm thay đổi công năng của công trình
Chủ sở hữu có nhu cầu thay đổi mục đích sử dụng của các công trình như: chuyển đổi nhà ở thành nhà hàng, thành kho chứa hàng, chuyển văn phòng thành khách sạn nhà nghỉ….
Để thực hiện được việc này, bắt buộc người sử dụng phải thực hiện các thí nghiệm kiểm định thông qua các Trung tâm thí nghiệm, phòng thí nghiệm được cấp giấy phép của Bộ Xây Dựng nhằm đảm bảo chất lượng và sự an toàn của công trình sau chuyển đổi công năng.
b. Thí nghiệm vật liệu xây dựng nhằm phát hiện nguyên nhân sự cố kịp thời
Trong một số trường hợp, các công trình đang gặp phải một số sự cố nhưng khó có thể phát hiện và dự đoán nguyên nhận được như: do kết cấu, sụt lún….
Chính vì vậy, thí nghiệm vật liệu chính là cách xác định nguyên nhân hiệu quả và nhanh chóng và an toàn nhất.
c. Thí nghiệm để giải quyết tranh chấp
Trường hợp có sự tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu về chất lượng thi công thì công tác kiểm định chất lượng vật liệu sẽ có kết quả chính xác và khách quan nhất.
Đơn vị thi công có sử dụng các vật liệu đáp ứng được các tiêu chuẩn mà nhà thầu yêu cầu hay không, từ đó xác định được lỗi thuộc về đơn vị thi công hay không.
Quy trình kiểm định chất lượng vật liệu phải được thực hiện tại các phòng thí nghiệm có đầy đủ năng lực.
Và việc tuân thủ các tiêu chuẩn lấy mẫu thí nghiệm vật liệu và Quy cách cũng như quy trình lấy mẫu thí nghiệm đối với từng loại vật liệu cũng được áp dụng những quy định dưới đây:
Xi măng
Tiêu chuẩn áp dụng TCVN 6260-1995 .Mỗi lô xi măng nhỏ hơn 40 tấn đều phải lấy 02 mẫu, mỗi mẫu 20kg để làm thí nghiệm. Mẫu xi măng phải được lấy rải rác ở các bao trong kho, mỗi bao lấy 1kg. Làm thí nghiệm 01 mẫu và 01 mẫu lưu để đối chứng khi cần thiết. Trong thời gian 60 ngày nếu không có khiếu nại nào giữa bên mua và bán xi măng về kết quả thí nghiệm thì phòng thí nghiệm làm thủ tục hủy bỏ mẫu lưu.
Thí nghiệm khối lượng riêng của xi măng
Khi bắt đầu nhập xi măng về công trường đại diện bên A, bên B cùng nhau lấy mẫu đóng gói niêm phong lập biên bản lấy mẫu và gửi đến phòng thí nghiệm để làm thí nghiệm xi măng. Mẫu xi măng phải được để trong hộp kín tránh nước, tránh các hóa chất khác, tránh nhiệt độ cao và để nơi khô ráo.
Mỗi mẫu thí nghiệm phải làm ít nhất 5 chỉ tiêu quy định trong bảng 1 (của TCVN 6260-1995).
Cát xây dựng (đổ bê tông)
Tiêu chuẩn áp dụng TCVN 7570:2006.
Cứ 350m3 (hoặc 500 tấn) cát lấy một mẫu thử với khối lượng 100kg, lấy rải rác ở nhiều vị trí khác nhau trong một đống cát cùng loại, góp lại và trộn đều, đóng gói và lập biên bản lấy mẫu, mang đi thí nghiệm.
Đá dăm (sỏi) các loại dùng trong bê tông
Tiêu chuẩn áp dụng TCVN 7572:2006.
Cứ nhỏ hơn 200m3 đá lấy 01 mẫu thử với khối lượng từ 100-200kg tùy theo cỡ hạt. Lấy rải rác ở nhiều vị trí khác nhau trong một đống đá cùng loại, góp lại trộn đều, đóng gói, lập biên bản lấy mẫu, mang đi thí nghiệm.
Đất đắp nền
Tiêu chuẩn áp dụng TCVN 5747:1993 và TCVN 4447:2012.
Cứ 1 lô 10.000m3 lấy mẫu 1 lần, mỗi mẫu 50kg. Mỗi lô nhỏ hơn 10.000m3 vẫn xem như 1 lô.
Độ chặt đắp nền, độ chặt của các lớp móng
Tiêu chuẩn áp dụng 22TCN 211:06 và TCVN 8730:2012.
Cứ 500m2 lấy mẫu 1 điểm.
Tiêu chuẩn Lấy mẫu Thép hình kết cấu xây dựng
Tiêu chuẩn áp dụng 1651:2009.
Cứ mỗi lô thép có khối lượng <=50 tấn, cần lấy 01 nhóm mẫu thử để kiểm tra, bao gồm tất cả các chủng loại cốt thép trong lô, mỗi loại lấy 03 thanh dài từ 0,5m-0,8m. Các chỉ tiêu cơ lý khi thí nghiệm thép:
– Giới hạn chảy, giới hạn bền.
– Độ giãn dài.
Lấy mẫu thí nghiệm thép hình theo tiêu chuẩn 1651:2009
Tiêu chuẩn Lấy mẫu Gạch xây dựng
Tiêu chuẩn áp dụng TCVN 1450:2009 và TCVN 1451-1998.
Cứ mỗi lô 50.000 viên gạch lấy 01 mẫu thử gồm 30 viên. Mỗi lô nhỏ hơn 50.000 viên xem như một lô. Các chỉ tiêu cơ lý khi thí nghiệm gạch:
– Cường độ nén;
– Cường độ uốn;
– Khối lượng thể tích;
– Hình dạng và kích thước;
– Các khuyết tật ngoại quan.
Gạch bê tông tự chèn, gạch bê tông lát
Tiêu chuẩn áp dụng TCVN 6476-1999.
Cứ một lô 15.000 viên lấy một tổ mẫu gồm 20 viên. Một lô nhỏ hơn 15.000 viên xem như một lô. Kiểm tra các chỉ tiêu cơ lý theo TCVN 6476-1999.
Tiêu chuẩn Lấy mẫu Bê tông
Tiêu chuẩn áp dụng TCVN 4453:1995.
Trong quá trình thi công xây dựng cán bộ giám sát của Chủ đầu tư (hoặc TVGS) và cán bộ kỹ thuật thi công của nhà thầu xây dựng phải lấy mẫu bê tông tại hiện trường. Cán bộ kỹ thuật của Chủ đầu tư (hoặc TVGS) ký xác nhận trên tem và dán lên mẫu ngay sau khi vừa đúc mẫu bê tông (khi bê tông còn ướt). Thí nghiệm ép mẫu bê tông ở tuổi từ 07ngày, 28ngày.
Mỗi loại cấu kiện bê tông phải lấy một tổ mẫu gồm 03 viên mẫu được lấy cùng một lúc ở cùng một chỗ theo quy định của TCVN 3105:1993. Kích thước viên mẫu 10x10x10cm hoặc 15x15x15cm. Số lượng tổ mẫu được quy định theo khối lượng như sau:
– Đối với bê tông khối lớn: cứ 500m3 lấy 01 tổ mẫu khi khối lượng bê tông trong một khối đổ lớn hơn 1000m2 và cứ 250m3 lấy 01 tổ mẫu khi khối lượng bê tông trong một khối đổ ít hơn 1000m3.
Tiêu chuẩn lấy mẫu thí nghiệm bê tông
– Đối với các móng lớn: cứ 100m3 bê tông lấy 01 tổ mẫu nhưng không ít hơn một tổ mẫu cho một khối móng.
– Đối với bê tông móng bệ máy có khối lượng đổ lớn hơn 50m3 thì cứ 50 m3 lấy 01 tổ mẫu nhưng vẫn lấy một tổ mẫu khi khối lượng ít hơn 50m3.
– Đối với kết cấu cấu khung cột, dầm, sàn cứ 20m3 lấy 01 tổ mẫu, nhưng khi khối lượng ít hơn thì vẫn phải lấy một tổ mẫu cho mỗi loại cấu kiện.
– Đối với các kết cấu đơn chiếc khác có khối lượng ít hơn thì vẫn phải lấy một tổ mẫu.
– Đối với bê tông nền, mặt đường,… cứ 200m3 lấy 01 tổ mẫu nhưng nếu khối lượng bê tông ít hơn 200m3 thì vẫn phải lấy một tổ mẫu.
Tiêu chuẩn Lấy mẫu Vữa xây, trát:
– Lấy mẫu vữa theo tiêu chuẩn TCVN 3121-1993.
– Mỗi hạng mục công việc xây trát công trình nghiệm thu lấy 01 nhóm mẫu.
– Kích thước mẫu 4x4x16cm hoặc 7,07×7,07×7,07cm.
